“Er gaat niks boven een OERlekker bakje koffie!”

Toch?

Maar wat weten we nou eigenlijk van dat lekkere bakje koffie? Ik moet je eerlijk bekennen dat ik er eigenlijk maar weinig vanaf wist…. Daar stond ik mooi mee te kijken toen ik vorige zomer bij mijn mondeling examen een potje koffiebonen uit de grabbeltas trok…. Dat was het product waar ik mijn hele mondelinge examen over mocht vertellen!

JA, je raadt het al… dat werd geen succes!!

Dat gaf me een bittere nasmaak en daarom zocht ik het uit.

Koffiebonen;

Op de plantage

Het groeien van een goede kwaliteit koffieplant is een langdurig proces. De koffieplanten kunnen tot 18 meter hoog worden maar op de plantages worden deze meestal terug gesnoeid tot 2 meter. De bessen zijn dan makkelijker te plukken en bovendien zal de koffieplant meer bessen gaan produceren.

Een koffieplant groeit niet overal. De plant heeft een tropisch klimaat nodig en komt alleen rond de evenaar voor. Naast een tropisch klimaat heeft de plant ook genoeg schaduw nodig. Daarom zijn er op een koffieplantage ook altijd andere bomen zoals bananen- en avocadobomen. Het duurt 3 tot 5 jaar vanaf het ontkiemen van de koffiebonen totdat de volledig uitgegroeide koffieplant bessen produceert. Met andere woorden het duurt 5 jaar voordat er koffiebessen geoogst kunnen worden. Een koffieplant kan ongeveer 30 jaar oud worden, daarna moet deze worden vervangen of helemaal worden teruggesnoeid.

Het koffiebonen proces

 

Rijpen van de vruchten duurt 8 tot 12 maanden. Pas dan kan de bes worden geplukt en verwerkt tot een koffieboon. Alleen de rijpe bessen mogen worden geplukt. Daarom moet het met de hand gebeuren.

De vruchten worden ontdaan van het vruchtvlees. Dit kan op twee manieren. De eerste methode is door middel van stromend water en daarna het vruchtvleeser af pellen. Koffiebonen die op deze manier uit de koffiebes worden gehaald noem je ‘washed’. Je hebt ook de ‘unwashed’ methode, de koffiebessen worden dan in de zon gedroogd. Zijn ze helemaal opgedroogd dan worden de koffiebonen uit de rozijnachtige bes geperst. Bij washed koffie is de smaak milder en consequenter.  Unwashed bonen hebben over het algemeen een diversere smaak. Hierna worden de bonen gesorteerd op grootte. Een grotere boon betekent vaak een hogere kwaliteit.

Koffiebranden

 

 

 

 

Zijn de koffiebonen helemaal schoon en ontdaan van het vruchtvlees, dan kunnen ze worden gebrand.  Door het branden karamelliseren de suikers in de koffieboon en krijgt deze zijn herkenbare bruine kleur. Het is belangrijk om de bonen direct daarna af te koelen zodat de boon niet doorgaard en zijn kwaliteit verliest. De koffieboon kan in verschillende gradaties worden gebrand met verschillende brandpatronen.

Bij de branding gaat de boon door 1 of 2 zogenaamde cracks. Door het verhitten zet de boon uit en klapt het vliesje eraf. Dit is een klein beetje te vergelijken met het poppen van popcorn. De tijd van het branden en de temperatuur kunnen veel bepalen op de uiteindelijke smaak van de boon. Uiteindelijk zijn licht gebrande koffiebonen wat frisser met een klein zuurtje. Medium geeft wat meer diversiteit  en heel donker resulteert in een meer bittere smaak. Hoe de boon gebrand wordt ligt aan de boonsoort en het zetsysteem waar je de koffie mee gaat zetten. Zo zijn espressobonen vaak donkerder gebrand dan koffiebonen voor filterkoffie.

 Koffiemelange

Om tot verschillende smaken te komen kun je verschillende bonen van verschillende landen en plantages met elkaar mengen, dit heet een melange. Omdat koffie een natuurproduct is, kan het zijn dat elke oogst een beetje anders is. Als je altijd dezelfde smaakbeleving wil garanderen is het daarom belangrijk een melange te maken. Professionele koffie-proevers zorgen ervoor dat de smaak van een melange gelijk blijft door vanuit diverse oogsten verschillende koffies in andere verhoudingen met elkaar te melangeren. Zo kun je, dat je elke oogst weer kunt genieten van je bekende en vertrouwde kop koffie.

Eigenschappen

Koffie behoort tot de bitterstoffen;

Deze groep heeft belangrijke invloeden op het lichaam, het roept spijsverteringssappen op als speeksel en maag-/darmsappen, het versnelt de lediging van de maag. Het vermindert rotting en gisting, het beschermt tegen wormen en parasieten, het verbetert doorbloeding en bloedvorming en is algeheel versterkend.

Indicaties als bitterstof;

Trage of slechte spijsvertering, opgeblazen gevoel, te veel of weinig maagzuur, weinig eetlust, aansterken na ziekte, zwakte, bloedarmoede, zwakke circulatie en ter ondersteuning van de lever en gal.

Koffie behoort ook tot de looistoffen;

Deze stoffen veroorzaken weefselkrimp, een soort van samentrekking, wat je kan merken als je het proeft. Looistoffen worden al sinds het begin der tijden gebruikt om huiden te looien, dus te harden. Looistoffen binden eiwitten, verminderen zwelling en stelpen bloedingen. Omdat ze met slijmvlies een beschermend laagje vormen, is er extra bescherming tegen indringers. De opname van andere stoffen wordt vertraagd of geremd. Verder zijn ze lokaal verdovend en licht ontstekingsremmend.

Indicaties als looistof;

Dunne ontlasting, ontstekingen in de mond en irritatie van het maag/ darmkanaal, bloedend tandvlees, infectiegevoeligheid en bij zwakte. Pas op; want looistoffen verminderen de opname van eiwitten en sommige mineralen en bemoeilijken de spijsvertering à dus niet tijdens een maaltijd innemen!

Als laatste is koffie een Alkaloïd;

Het heeft een sterke werking op het lichaam en vooral op het zenuwstelsel. Het is toxisch en lever belastend.

Het werkt prikkelend en activeren zenuwen en stimuleren lichaam en geest op zinvolle wijze. Teveel koffie veroorzaakt onrust en hartkloppingen en slapeloosheid.

Indicaties als Alkaloïd;

Moeheid, verminderde alertheid, zwakte en maag-/darmstoornissen.

Pas op: teveel geeft onrust, hartkloppingen en na uitwerking juist vermoeidheid. Looistoffen remmen de opname van alkaloïden, vandaar dat vooral groene thee, waar veel looistoffen en cafeïne samen voorkomen, mild stimulerend is en langer werkt dan dranken als koffie en zwarte thee, waar de alkaloïden veel sneller vrijkomen.

 

Koffie bevat per kopje 80-90 mg cafeïne. Cafeïne is de stimulerende stof in koffie, thee en cola. Het maakt ons alerter en verhoogt onze concentratie. Het zorgt er soms voor dat mensen moeilijker inslapen, bijvoorbeeld na het drinken van koffie in de avond. Cafeïne heeft naast invloed op ons zenuwstelsel ook nog andere effecten. Het verhoogd de uitscheiding van het mineraal calcium, en heeft een kortdurend bloeddruk verhogend effect, zet de gal aan tot contractie en stimuleert de afgifte van maagzuur. Beperk het gebruik van cafeïne tot maximaal 400mg (vier a vijf kopjes koffie).

Cafeïne vrije koffie bevat maximaal 3mg cafeïne per kopje. Het cafeïne vrij maken van koffie kan met een chemisch oplosmiddel en door middel van de water methode. Voor het maken van biologische cafeïnevrije koffie mag alleen de laatste gebruikt worden. Bij een verhoogd cholesterolgehalte heeft koffie gezet met een papieren filter de voorkeur boven pergulator koffie, espresso, of koffie uit de automaat. Het filter vangt de cholesterol verhogende stof  (cafestol) uit koffie op.

Bio versus regulier

Bij de teelt van biologische / organische koffiebonen wordt geen gebruik gemaakt van kunstmatige, chemische meststoffen of bestrijdingsmiddelen. Er wordt organische compost gebruikt voornamelijk afkomstig van bladeren en snoeisel van schaduwbomen en veemest. Het gebruik van natuurlijke mest spaart de bodem en intensiveert de vruchtbaarheid van de landbouwgrond. Ook heeft biologische koffie geen kunstmatige geur -, kleur- en smaakstoffen en geen genetisch gemodificeerde ingrediënten.

Teelt van biologische koffiebonen

Bij de teelt van biologische koffiebomen wordt geen (chemische) pesticiden en insecticiden gebruikt. Insecten en ziekteverwekkers worden op natuurlijke wijze bestreden. De koffieplanten groeien zoveel mogelijk op in hun natuurlijke omgeving, omringd door schaduwbomen en bodembedekkers die zorgen voor de beheersing van de hoeveelheid zonlicht en vocht. Dit is van essentieel belang voor de groei van de allerbeste biologische koffiebonen! Nieuwe aanplant van biologisch geteelde koffiebonen geschiedt door zaaien. Natuurlijk afval wordt ingegraven en zorgt weer voor de noodzakelijke voedingsstoffen van de bodem en koffieplant.

Biologische koffiebonen worden natuurlijk geteeld met respect voor de natuur en dieren. Door biologische koffieteelt is de flora en fauna in de nabij gelegen omgeving van de koffieplantages, aanzienlijk rijker en gezonder.

Er zijn koffiebonen die zowel biologisch als Co2-neutraal zijn. Hierbij wordt alle Co2 uitstoot gecompenseerd; van origine tot eindgebruiker. En wil je het echt helemaal op natuurlijke wijze aanpakken, dan zijn er ook biologische koffiebonen in aluminiumvrije koffieverpakkingen. Zo kun je echt met een schoon geweten genieten van de allerlekkerste biologische koffie!

Wat is het verschil tussen biologische koffie en Fairtrade koffie?

Door het drinken van Fairtrade koffie kun je een bijdrage leveren aan duurzame armoedebestrijding.  Overal vind je Fairtrade koffie en Fairtrade koffiebonen: in de supermarkt, op het werk of een heerlijke espresso in een restaurant. Maar wat is Fairtrade koffie nou eigenlijk? Door Fairtrade koffie of koffiebonen te kopen investeer je in koffieboeren en arbeiders in ontwikkelingslanden. Via Fairtrade (eerlijke handel) ontvangen de koffieboeren een eerlijke prijs voor hun koffiebonen en werken zij onder menswaardige omstandigheden. Faitrade geeft lokale boeren en arbeiders de mogelijkheid om te investeren in een duurzame toekomst en om een beter bestaan op te bouwen. Dus geen kinderarbeid en geen extreem lange werkdagen. Maar juist wel alle aandacht voor milieuvriendelijke productieprocessen op de koffieplantages. Fairtrade is zowel een keurmerk als een wereldwijde beweging.

Fairtrade gecertificeerde koffieboeren ontvangen tenminste de Fairtrade minimumprijs voor hun koffie. De minimumprijs heeft als doel om de productiekosten van de boeren te dekken en werkt als een vangnet wanneer de marktprijs voor koffiebonen onder een leefbaar niveau komt. Daarnaast ontvangen de koffieboeren ook de Fairtrade premie en moeten daarvan minstens 25 procent investeren in kwaliteit, productiviteit en infrastructuur. Koffieboeren gebruiken de premie ook voor projecten in hun gemeenschap, zoals investeringen in gezondheidszorg, onderwijs en watervoorzieningen.

Bij biologische koffie gaat het juist om de manier waarop de koffiebonen zijn verbouwd. Het uitgangspunt voor biologische koffieteelt is een landbouwmethode gebaseerd op het gebruik van organische compost, dierlijke mest en natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Hierbij zijn strenge regels gesteld aan de omgang met het milieu, de natuur en dierenwelzijn.

 

“Zo zie je maar dat die koffieboon een hele reis moet afleggen voordat het een OERlekker bakje koffie wordt. Misschien dat we het nu weer wat meer zullen gaan waarderen, laten we allemaal nog eens extra genieten bij ons volgende bakje koffie!!”

OELEKKER ETEN!!